اسلام آباد ۔ 26 مئی (اے پی پی) د خزانې وفاقی وزیر سېناتور اسحاق ډار د جمعې په ورځ د راروان مالي كال 2017-18 لپاره وفاقي بجټ قامي اسمبلۍ ته وړاندې كړو۔ ددې بجټ تقرير متن دا دے۔
محترم اسپیکر!
د لوئے څښتن په فضل د پاكستان مسلم لیګ (ن) د حکومت پرله پسې 5م بجټ وړاندې كوم۔
محترم اسپیکر!
د پاکستان په تاریخ كښې په اولني ځل يو ټاكلي وزيراعظم او د خزانې وزير پرله پسې 5م بجټ وړاندې كوي۔ دا د مضبوط جمهوريت عكاسي كوي ۔ قام پرې وياړ كولې شي۔ زه ډېر به عاجزۍ د لوئے څښتن مننه كوم چا چې ماته دا موقع راكړه۔
د راروان مالي كال بجټ تفصيلات وړاندې كولو نه وړاندې زه به دا په لنډو ټكو كښې ووايم چې حقيقت دا دے چې په جون 2013ء كښې پاكستان د خپلو مالي ادائيګو په لړ كښې Default كېدو ته نزدې وو۔ زمونږ Forex Reserves د دوه اونو د درآمداتو برابر او د تاريخ ترټولو په ټيټه كچه وې۔ لوئې ادائېګۍ كول وو۔ او كمرشل بانكونه يو اړخ ته ور کمرشل بینک تو کیا Multilateral Development Banks هم پاكستان سره كار كولو نه ډډه كوله۔ دغه مهال د FBR ټېکس وصولو كښې دزياتوالي شرح 3.38فیصد وه او خرڅونه ډېر زيات وو۔ د دې په نتيجه كښې Fiscal Deficit 8 فيصد څخه زيات شوے وو۔ د توان ستونزه د حد نه وتلې وه۔ په ښارونو كښې به 12نه تر 14ساعته او كلي والو سيمو كښې 16 څخه تر 18 ساعتونو لوډشیډنګ كېدو۔ دا خبره ښكاره وه چې په نړيواله كچه د پاكستان معيشت د Macroeconomic اعتبار سره Unstable ګرځولې شوې وو۔
نن پاكستان تندۍ سره د پرمختګ په لاره روان دے۔ د روان كال په مهال زمونږ جي ډي پي كښې د زياتوالي شرح 5.3 فيصد ده كومه چې تېرو لسو كلونو كښې تر ټولو لوړه كچه ده۔ د زر مبادلې پنګې په مناسبه كچه دي كومې چې د څلور مياشتو درآمداتو لپاره كافي دي۔ د تېرو څلور كلونو په مهال ټیکس وصولو كښې 81 فیصد اضافه شوې۔ كومه چې اوسطا ً 20 فیصد كلنه اضافه ده۔ كال 2013ء څخه تر دې دمه نجي سېكټر ته قرضه وركولو كښې 5 چنده زياته اضافه شوې۔ Fiscal Deficit به نزدې 4.2فیصدوي۔ د روان كال په مهال د مشينرۍ راغوښتلو كښې 40 فيصد اضافه شوې۔ د ګاز رسنه ښه شوې او كارخانو لپاره لوډشېډنګ بېخي ختم كړې شوې۔ او كورونو لپاره لوډشېډنګ كښې كمې راغلې۔ كه لوئے څښتن ته منظوري وي نو راروان كال به د لوډشېډنګ د خاتمې كال وي۔
ده ووئيل نن د House Coopers٬ Price Water په ډول نړيوالې ادارې دا وائي چې پاكستان به تر كال 2030ء د نړۍ 20 لويو اقتصادي قوتونو (G-20) كښې شامل شي۔ د دې كرېډټ ټول اولس ته ځي۔ او زه به دې د رب لويه مننه كوم د چا د مرستې غېر چې د 4 كالو په كمه موده كښې دا ناممكنه وه۔
محترم سپيكر
زه دې معزز ايوان ٬ وزيراعظم او ټول قام ته مباركي وركوم چې په اولني ځل ئې قرضې قامي پرمختګ لپاره اخستې دي۔ وړاندې به پرمختيائي حاجتونو سره سره غېر پرمختيائي حاجتونو له هم قرضې اخستلې شوې۔ دا بدلون ښه مالياتي انتظام او محاصيل زياتولو ته پام ګرځولو او غېر پرمختيائي خرڅونو كښې كمي كولو سره ترلاسه شوې۔ او دا كومه معمولي كاميابي نه ده۔
ده ووئيل د خپل منشور ترمخه مسلم لیګ (ن) تر ستمبر 2016ء اصلاحاتی پروګرام کامیابۍ سره بشپړ كړے۔ حكومت هېواد په خپلو پښو ودرولو پلو روان كړے چې اعتراف ئې نړيواله ورورولي كوي۔ او ددې عكاسي د نړۍ لويو رېټنګ Agencies مثلاً Moody`s, S&P, Fitch لخوا هم شوے
محترم سپيكر۔
اوس زه قدرمند ايوان ته د پاكستاني معيشت د 4 كلونو كاركردګۍ جائزه وړاندې كوم۔
د روان كال په مهال GDP كښې د اضافې شرح 5.28فیصد وه كومه چې د تېرو 10 كلونو تر ټولو زياته شرح ده۔ څلور كاله وړاندې د معاشی پرمختګ شرح 3.68 فیصد وه۔ د روان كال په مهال په نړيوال معيشت كښې هيله ده چې د 3.5 فیصد شرح سره اضافه وشي۔ دې سره دا ثابتېږي چې د پاكستان معاشي كاركردګي د نړۍ يو شمېر هېوادونو څخه غوره ده۔ په اولني ځل د پاكستان د معيشت حجم 300ارب امریکائي ډالر څخه زيات شوې۔
الحمد للہ زمونږ د كركيلې څانګه اوس ښه والي پلو روانه ده۔ په زرعي پېداوار كښې كومه د ياد وړ اضافه نه ده شوې خو د دې په مقابل كښې روان كال كښې كېدونكې د 3.46 فیصد اضافه د ډاډ وړ ده۔ د كركيلې په څانګه كښې دا ښه والې په ستمبر 2015ﺀ كښې د وزيراعظم د اعلان كړې شوي كسان پېكج او د كال 2016-17ء بجټ كښې د شامل غېر معمولي ګامونو په سوب رامخې ته شوے۔
Industrial Sector كښې اضافه 5.02فیصد شوې او كاروبار كښې د روزګار موقعې رامخې ته شوې۔
Services Sector كښې 5.98 فیصد پرمختګ شوې۔ دې كښېTransport and Communication, Retail, Banking او د Housing څانګې شامل دي۔
د تېرو څلور كلونو په مهال سړي سر آمدن (Per Capita Income)، 1334ډالر څخه 1,629ډالر كړې شوې يعني د 22 فيصد اضافه شوې۔
د 2008-13 په مهال افراط زر (Inflation) اوسطاً 12فیصد د كال په سر و ولې د روان كال په مهال هيله ده چې دا شرح 4.3فیصد ته راټيټه شي۔
Fiscal Deficit: حکومت د معيشت استحكام لپاره په Fiscal Discipline سختۍ سره عمل وكړو چې په نتيجه كښې مالي كال 2012-13ء كښې خساره 8.2 فیصد څخه 4.2فیصد پاتې شوې۔
د FBRکے محاصل:مالی كال 2012-13كښې FBR 1,946ارب روپۍ ټېكس جمع كړې ؤ او دې كال كښی د ټېكس هدف 3,521ارب روپۍ دے۔ دغسې تېرو څلور كلونو كښې دې كښې 81فیصد اضافه شوې كومه چې د كال په سر 20 فیصد زياته ده۔
څلور كاله وړاندې د كركيلې قرض حجم 336روپۍ وو كوم چې د مالي كال 2016ء په پايه كښې 600ارب روپو ته رسېدلې۔ او روان كال دې لپاره هدف د 700ارب روپو ټاكلې شوې۔
جولائي څخه تر اپرېل مياشتې په مهال درآمدات 37.8ارب ډالره ریکارډ كړې شو او دې كښې د تېر كال په مقابله كښې پكښې اضافه شوې ده ۔
د تېرو څلور كلونو په مهال بهر هېوادونو كښې كار كوؤنكو پاكستانيانو بلها ترسېلات زر رالېږلي كوم چې 13.9 ارب ډالرو څخه 19.9 اربه ډالرز ته رسېدلې دي۔
د معاشي قانونونو نفاذ:
كوم هم معيشت ته د دې حقيقي شرح نمو ترلاسه كېدو له مناسب قانوني او رېګولېټري چاپېرچل لازمي وي۔ مونږ په خپل حكومت كښې 24 قانونونه جوړ كړې يا بدل كړي دي كوم چې دا دي۔
Benami Transactions Prohibition Act, *
Special EconomicZones Amendment Act, *
Deposit Protection Corporation Act, *
Corporate Bureau Act, *
Corporate Restructuring Companies Act, *
National Energy Efficiency and Conservation Act *
Anti Money Laundering Act, *
Gas Theft Control and Recovery Ordinance *
او
Limited Liability Partnership Act *
محترم سپيكر
د مالي كال 2017-18ء معاشی اهداف
د GDP په شرح كښې 6فیصد اضافه
Investment to GDP Ratio 17فیصد
د 1,001ارب روپو وفاقي پرمختيائي اخراجات
6فیصد څخه كم افراط زر (Inflation)
بجټ خسارہ د GDP 4.1فیصد۔
Tax to GDP 13.7فیصد
د زرمبادلې پنګې د څلورومياشتو درآمداتو برابر پاتې كېدل
Net public Debt to GDPتر 60 فيصد ساتل
د Social Safetyګامونه پورته كول۔
د هدفونو ترلاسه كولو له پورته كېدونكي ګامونه
محترم سپيكر
د وزيراعظم محمد نواز شريف په مشرۍ مونږ د هېواد او اولس خذمت له لوظي يو۔ دا اولس د يو ښه او روښانه سباؤن حق لري۔ په دې لړ كښې په دې بجټ كښی زه حاص وړاندېزونه وړاندې كوم۔
فلاحي سكيمونه
بې وسۍ سره مخ شوو له د بېنظير انكم سپورټ پروګرام ترمخه كاروبار پېل كولو له خاص ګرانټ۔
لرو پروتو سيمو ته د برېښنا وركول۔
د برېښنا ترسيل نظام څخه لرو پرتو سيمو ته برېښنا وركولو له به د ورلډ بانك په مرسته شمسي توان سره چلېدونكې Off-Grid معارفي كولې شي او دې ګام پورته كولو كښې به بلوچستان ته خاص پاملرنه كولې شي۔
د كركيلې څانګه : د كركيلې څانګه زمونږ اولس او معيشت لپاره ډېره مهمه ده۔ د دې څانګې اهميت نظر كښې نيولو سره وزيراعظم په كال 2015ء كښې په 341 ارب ر وپو مشتمل يو بشپړ كسان پېكج اعلان كړې۔ د كركيلې څانګه كښې ښه والي له حكومت د 2016-17 بجټ د لارې يو شمېر نوې Supportive ګامونه پورته كړل په كومو كښې چې Crop Loan Insurance Scheme، لائیو سټاک انشورنس سکیم، ډیری مصنوعات، لائیو سټاک او په پولټری کسټم ډیوټۍ كښې رعايت ٬په جراثيم وژونكو داروګانو د سېلز ټېكس خاتمه او په Cool Chain Machinery د کسټم ډیوټۍ ختمول او د سرې نرخ كښې كمې د ذكر وړ دي۔ د دې په نتيجه كښې د يوريا نرخ 1800 روپۍ نه 1400 روپۍ او د ډی اے پی 4200 څخه 2500 روپۍ كړې شوي۔ دا ټول سكيمونه او ګمونه به راروان مالي كال 2017-18 كښې هم روان ساتلې شي۔
په دې بجټ كښې ځينې نوې اقدامات هم تجويز كوو كوم چې پھ دې ډول دي
زرعي قرض لپاره د مارك آپ كمے
په قرض مارك آپ د 14 فيصده نه تر 15 فيصده دے زه د دې خبرې په اعلان خوشحالي محسوسوم چې د يكم جولائي 2017 نه د زرعي ترقياتي بانك او د پاكستان نېشنل بانك د نوي سكيم له مخې د 12.5 ايكړه زمكې لرونكو كروندګرو له به د 9.9 فيصده كم شرح سره زرعي قرض وركولې شي۔د سكيم نور خصوصيات داسې دي۔
50 زره روپۍ به يو كروندګر له قرض وركولې شي
20 لكه قرضې به زرعي ترقياتي بانك٬نېشنل بانك او نورو بانكونه وركوي
سټېټ بانك به پھ دې نوي سكيم د عملدرآمد څارنه كوي
د زرعي قرض هدف زياتول
د پېداواري لګښت په استعمال كښې وړو كروندګرو له زرعي قرض وركول يو ډېر لويې چېلنج دے او د كروندګرو آسانيو لپاره د مالي كال 18-2017 په مهال د زرعي قرض حجم د تېر كال د 700 اربه روپو څخه 1001 ارب روپۍ كړی شوې كوم چې د قرض په حجم كښې 43 فيصده زياتوالے دے۔زه د پارلمان معززو غړو پام دې خبرې ته راګرځول غواړم چې د زرعي قرض حجم په وفاقي پرمختيائي بجټ 18-2017 كوم چې 1001 ارب روپۍ دے برابر دے۔
د سرو زرو د بيعې استحكام
د كروندګرو لا آسانې لپاره حكومت د اېن اېف اېم اېل سره د درآمد شوي يوريا 1000 روپۍ يوه بورۍ په رعايتي بيعه د خرڅولو پريكړه كړی ده۔
په ډي اے پي د سبسډۍ په وركولو او د آسانې په خاطر دا پريكړه شوې چې په ډي اے پي دې فكسډ سېلز ټېكس لاګو كړې شي۔د دې پھ نتيجه كښې جي اېس ټي د 400 روپو څخه د يوې بورۍ 100 روپۍ كولې شي۔په دې مد كښې د رعايت ټوله اندازه 13.8 اربه روپۍ جوړیږي۔
مالی كال 18-2017 كښې په ټېكس كښې د كمي او د سبسډۍ د لارې به د يوريا د يوې بورۍ بيعه 1400 روپۍ ساتلې شي۔پھ دې مد كښې د ټول رعايت اندازه 11.6 اربه روپۍ جوړېږي۔
په ټېكسونو كښې د بدلې د لارې به د اېن پي٬ اېن پي كے٬اېس اېس پي او د سي اے اېن بيعې هم په خپله اوسنۍ كچه په ځاې ساتلې شي۔
قرض ترلاسه كولو لپاره د ملكيتي زمكې د رېكارډ كارول
كروندګرو لپاره په قرض ترلاسه كولو كښې آسانۍ پېدا كولو لپاره سټېټ بانك داسې اقدامات كوي چې د لارې به يې د بانك نظام د لينډ رېكارډ منيجمنټ انفارمېشن سسټم سره هم اهنګ كولې شي او دغسې د جائيداد ګاڼھ كولو آسانې وركولی شي۔د خود كار رېكارډ د لارې به كروندګرو ته د بانكونو نه د قرض په اخستو كښې آسانې وي۔
د پلانټ بريډرز رائټس رجسټري جوړولو كار روان دے او دې سره به كروندګرو لپاره د اعلٰی معيار نوې تخم په لاس راشي۔د دې مقصد په هېواد كښې د فصلونو پیداوار زياتول دي۔
زرعی ټیوب ویلونو لپاره ارزانه برېښنا
حکومت به د زيات استعمال په وخت زرعی ټیوبلونو ته د 5.35 روپۍ يو يونټ په بيعه ارزانه برېښنا وركوي او په دې آسانې به پھ مالي كال 18-2017 كښې 27 اربه روپۍ خرڅ كېږي۔ د پروډكشن انډكس يونټ قدر د 4 زره نه 5 زره روپو ته رسولې شي او دې سره به د بانكونو څخه پھ زيات قرض اخستو كښې د كروندګرو مرسته كړې وشي۔
محترم سپيكر
د ټېكسټائل څانګه د پاكستان معيشت لپاره د ملا د تير حېثيت لري او دا په مجموعي قومي پېداوار كښې مهم كردار ترسره كوي هم دا وجه ده چې حكومت د كال 2013م څخه دې څانګې لپاره خاص پیكجونه وركوي او پھ دې كښې څه اقدامات د سود شرح د 11.4 فيصد نه 5 فيصده ته راكمول٬د ټېكسټائل مشينرۍ د ډيوټي فري درآمد اجازه وركول د ټېكسټائل څانګې لپاره د تعطل نه غېر د برېښنا او ګاز باوري كول ٬ټېكسټائل څانګې لپاره ټېكنالوجي آپ ګرېډېشن فنډ سكيم معرفي كول پھ جنورۍ 2017 كښې د وزيراعظم پیكج اعلان او نور اقدامات شامل دي دا آسانې به راتلونكي كال هم جاري وي۔
پھ مالي كال 17-2016 كښې معرفي شوي اقدامات به راتلونكې كال هم روان وي۔
د ټولو ډلو د مشورې نه پس به د پومبې بيعه كښې استحكام لپاره كاټن هيج ټريډننګ پیل كولې شي۔
سركاري او پرائيوېټ شراكتدارو سره د مشورې نه پس به حكومت ټېكسټائل لپاره برينډ ډوېلپمنټ فنډ پیل كوي۔
د يو زر ګنډلو مركزونه جوړولو منظوري وركړې شوې او په دې سكيم به په مالي كال 18-2017 كښې عمل پیل كولي شي او دا سكيم به په دريو كلونو كښې ترسره كړی شي۔
د ټېكسټائل وزارت به پھ وړومبي ځل د ټېكسټائل څانګې لپاره بزنس ټو بزنس او بزنس ټو كنزيومر لپاره آن لائن ټېكسټائل ټرېډ پورټل پېل كوي۔دې سره به د پاكستان ټېكسټائل د نړيوال ماركيټ سره سم شي۔
د غلو په بيعه كمولو له امله پاكستان په برآمداتو كښې ستونزو سره مخ شوې٬په برآمداتو كښې زياتوالي له حكومت يو شمېر اقدامات كړي وو كوم به چې راتلونكې كال هم جاري وي۔
د مثال په توګه
مارك آپ كم كړی شوې كوم چې د جون 2013 د 9.5 فيصده په مقابل كښې پھ جولائي 2016 كښې درې فيصده پاتې شوې۔د دې نه علاوه د اوږدې مودې په فنانس آسانې مارك آپ د جون 2013 د 11.4 فيصده په مقابل كښې پھ 2015 كښې د 5 نه 6 فيصده پاتې شوې۔دې اقداماتو سره برآمدات لپاره پېداواري لګښت كم شوې۔
د دې نه سره نوي اقدامات دا دي په څرمن كسټم ډيوټي كمول او صفر ته راوستلې شي۔
د اعلٰی درجې په څرمن كسټم ډيوټي ختمولې شي
د منډيانو نه د لرې والي له امله د وريژو برآمد كونكي ستونزو سره مخ دي۔د وريژو په لېږلو كښې آسانې لپاره د پاكستان څخه بهر د وريژو د ذخيره كولو د اجازې وركولو اصولي پريكړه شوې٬د تجارت وزارت سټېټ بانك او رائس ايكسپورټ ايسوسي اېشن به په ګډه د دې سكيم تفصيلات تياروي۔
د ودانيو څانګه
په هېواد كښې د لس لكو نه د زياتو كورونو كمې دے او هر كال د كورونو طلب درې لكه زياتېږي ۔بانكونه اوږدې مودې لپاره د قرض وركولو نه يرېږي۔دې مقصد لپاره رسك شيئرنګ ګارنټي سكيم پېل كولې شي۔د دې له مخې به كورونه جوړولو لپاره تر لس لكه روپو په فنانسنګ به حكومت بانكونو او ډي اېف آئيز ته تر 40 فيصده كرېډېټ ګارنټي وركوي۔دې مقصد لپاره 6 اربه روپۍ بېلې كړی شوي۔دا آسانې د ميكرو فنانس بانكونو د لارې د وركولو پريكړه شوې ده ۔
انفراسټركچر فنانس
حكومت د انفراسټركچر ضروريات پوره كولو لپاره پھ مستقلو بنيادونو په پرمختيائي اخراجاتو كښې اضافه كړې۔په سركاري څانګه كښې مالي ضروريات ترسره كولو سره حكومت د بېلا بېلو قواعدو او پالېسو بدلون د لارې د نجي څانګې د سرمايه كارۍ ډاډګيرنه هم كوي۔په دې اقداماتو كښې پبلك پرائيوېټ پارټنرشپ فريم ورك او د انفراسټركچر فنانس لپاره د نوي ريګولېشن او نوې ادارو جوړول شامل دي۔
پھ دې كښې پاكستان ډوېلپمنټ فنډ به ډېر زر فعاله كړې شي۔
په دې كښې پاكستان انفراسټركچر بانك هم شامل دې كوم به چې نجي څانګې ته قرض وركوي۔پھ دې بانك كښې به 20 فيصده برخه د آئي اېف سي وي حكومت به په دې كښې د پاكستان پرمختيائي فنډ د لارې 20 فيصده برخه اخلي۔پاتې حسس به د شخصي ادارو وي۔
پي پي پي اتهارټي ايكټ د پارلمان څخه د منظورۍ نه پس نافذ كړې شوې۔دا ايكټ پھ هېواد كښې پبلك پرائيوېټ پارټنرشپ فناننسنګ لپاره د ريګولېټ فريم ورك وركوي۔
مالياتي څانګه
په اوسنو كلونو كښې زمونږ مالياتي څانګې د ښې كاركردګۍ څرګندونه كړی٬په مالياتي څانګه كښې لا بهترۍ لپاره دا اقدامات كولې شي۔
زياتو نه زياتو خلقو ته مالي آسانيو لپاره حكومت په نېشنل فنانشنل انكلوژن حكمت عملۍ عمل كوي۔په دې لړ كښې دا لاندې اقدامات تجويز كولې شي۔
د مائيكرو فنانس ادارو د لارې د كم آمدن طبقو ته قرض وركولو لپاره په سټېټ بانك كښې د 8 اربه روپۍ فنډ جوړولې شي۔د موبائل بانكنك د اي ګيټ وے نظام د لارې ادائيګي آسانولو لپاره حكومت د دوه اربه روپۍ په لګښت سره پھ سټېټ بانك كښې نوې اي ګيټ وے سسټم جوړوي۔د دې منصوبې له مخې به اړوندو ادارو ته فني تربيه هم وركولې شي۔
د وړوكې او مينځنۍ درجې كاروبار (اېس اېم ايز)
اېس اېم ايز د كوم معيشت لپاره د ملا د تير حېثيت لري٬ له بده مرغه دلته د وړوكي كاروبار پرمختګ په لار كښې خنډان ولاړ دي ٬كه كوم پرمختګ شوې نو هغه په غېر رسمي څانګه كښې شوې٬په دې لړ كښې د دې لاندېنو اقداماتو اعلان كولې شي۔
اېس اېم ايز لپاره قرض وركول
اېس اېم ايز څانګې لپاره تر ټولو لويه ستونزه قرض دے۔په عام توګه بانكونه اېس اېم ايز ته د قرض وركولو نه ډډه كوي ځكه چې دا يو هائي رسك وي۔حكومت دې لپاره په سټېټ بانك كښې د 3.5 اربه روپو څخه اېس اېم اي لپاره د آسانې معرفي كولو پريكړه كړی۔د دې له مخې به د اسلامي او روايتي طريقې سره قرض وركولې شي۔
انفارمېشن ټېكنالوجي
د زرعي او صنعتي انقلاب نه پس نړۍ اوس د انفارمېشن انقلاب څخه تېرېږي٬په هره څانګه كښې د انفارمېشن ټېكنالوجۍ استعمال دے لكه څنګه چې مشينونو د انسان د كار صلاحيت زيات كړی او آسانې يې پیدا كړې دي دغسې د انفارمېشن ټېكنالوجۍ څانګه هم د انسان د ذهني قابليت د اضافې سبب جوړیږي۔حكومت د دې صورتحال نه خبر دے او په دې لړ كښې په تېر وخت كښې چې كوم اقدامات شوي پھ راتلونكي كښې به هم جاري ساتلې شي۔دې څانګې لپاره دا نوې اقدامات كولې شي۔
د سوئېلي كوريا په مرسته د 6 اربه روپو په لګښت په اسلام آباد كښې آئي ټي سافټ ويئر پارك جوړولې شي۔پھ دې لړ كښې مالي انتظامات شوي او ډېر زر به كار پېل شي۔
نوې جوړیدونكو د آئي ټي كمپنو ته به په وړومبو دريو كلونو كښې د انكم ټېكس رعايت وي۔
په اسلام آباد او نورو وفاقي سيمو كښې به د آئي ټي په سروس د برآمد سېلز ټېكس نه شي لګولې٬آئي ټي كمپنو ته به پھ دې شرط په پاكستان كښې د فارن اېكسچېنج اكاؤنټس پرانستلو اجازه وي چې خپل آمدن به د ترسيلات د لارې په دې اكاؤنټس كښې جمع كړی شي۔دا اكاؤنټونه به د هېواد نه بهر كاروباري ادائيګۍ لپاره كارولې شي۔
په آئي ټي روابطو كښې موبائل فونز يو مهم جز دے٬د عام وګړي آسانې لپاره په موبائل كال ود هولډنګ ټېكس د 14 فيصد نه 12.5 فيصده او ايكسائيز ډيوټي د 18.5 فيصده 17 فيصده كولو پريكړه شوې٬مونږ هيله لرو چې صوبائي حكومتونه به هم په موبائل كالز دې شرح سره سېلز ټېكس كم كړي۔
د سمارټ فونز د استعمال ودې لپاره كسټم ډيوټي د1000 نه 650 روپۍ كولې شي۔
د موبائل فونز د كمپنو سامان په درآمد ډيوټي كمولې شي۔
محترم سپيكر
سږ كال پرمختيائي پروګرام د وزيراعظم د وژن له مخې دے٬وفاقي حكومت پرمختيائي اخراجات كوم چې د 13-2012 د 324 اربه روپو په مقابل كښې درې چنده زيات دي۔د وفاقي حكومت پرمختيائي پروګرام 1001 اربه روپو ته د رسولو تجويز دے كوم چې د نظرثاني شده اندازې 715 اربه روپو په مقابل كښې 40 فيصده زيات دے۔دې سره به د لاكهونو په شمېر خلقو ته د روزګار موقعې پېدا شي او په نجي څانګه كښې به هم سرمايه كاري زياته شي۔
توان
د توان كمې د تند پرمختګ په لاره كښې خنډ دے٬حكومت د لوډشېډنګ خاتمې لپاره هڅې كوي٬تر كال 2018م به انشاﺀ الله لس زره مېګاواټ اضافي برېښنا په قامي ګرډ كښې شامله كړی شي۔د دې نه علاوه د كال 2018 نه پس ترسره كېدونكو د 15 زره مېګاواټ برېښنا پېدا كونكو پروژو فنانشل كلوز شوې۔په دې لړ كښې حكومت د توان څانګې پرمختګ لپاره د 401 ارب روپۍ تجويز لرې۔په دې ګښې د واپډا د 317 اربه روپۍ سرمايه كاري شامله ده۔د دې نه علاوه يو نوې پروګرام انرجي فار آل معرفي كولې شي او دې لپاره په ابتدائي توګه 12.5 اربه روپۍ بېلې كړی شوي دي۔
د اېل اېن جي څخه د برېښنا 2 پروژو بلوكي او حوېلو بهادر شاه لپاره 76.5 اربه روپۍ بېلې كړی شوي او دي د دواړو پروژو څخه به 2400 مېګاواټ برېښنا پېدا شي۔دواړه پروژې به په راتلونكي مالي كال كښې ترسره شي۔
داسو پروژې لپاره 54 اربه روپۍ بېلې كړی شوي دي او په وړومبي پړاؤ كښې به د دې پروژې څخه 2160 مېګاواټھ برېښنا پیدا شي۔
نيلم پروژې لپاره 19.6 اربه روپۍ بېلې كړی شوي او دې پروژې څخه به 969 مېګاواټه برېښنا پیدا شي دا پروژه به هم راتلونكې كال ترسره شي۔
د تربېلا د پراختيا څلورم پړاؤ لپاره 16.4 اربه روپۍ بېلې كړی شوي او دې څخه به هم 1410 مېګاواټ برېښنا پېدا شي
په جام شورو كښې د 1200 مېګاواټ كول پاور پروژې لپاره 16.2 اربه روپۍ بېلې كړی شوي ۔
په كراچۍ كښې د 2200 مېګاواټ دوه اتومي توان پروژو او د 600 مېګاواټ چشمه پلانټ لپاره كار روان دے
اوبه
كه د اوبو په اړه سرمايه كاري ونه كړې شوه نو پاكستان د اوبو كمي سره مخ كېدې شي٬حكومت په دې لړ كښې په ترجيحي بنيادونو بندونو جوړولو ته پام كوي۔دې څانګې لپاره 38 اربه روپۍ بېلولې شي۔
قومي لويې لارې
پاكستان د خپل محل وقوع له امله به ټوله منطقه كښې صلاحيت لري٬د تېرو څلورو كلونو په مهال حكومت د مواصلات نظام ته پام كوي او په دې كښې سرمايه كاري كېږي۔دې مقصد لپاره د تېر كال د 188 اربه روپو په مقابل كښې سږ كال 320 اربه روپۍ بېلوې شي او بېلا بېلو پروژو لپاره فنډونه بېل كړې شوي دي۔
رېلويز
رېلوے د مسافرو تګ راتګ او د سامان وړلو لپاره ارزانه ذريعه ده٬د دې پرمختګ د حكومت مهمه ترجيح ده٬د تېرو څلورو كلونو پھ مهال په رېلوے كښې ښه بدلون راغلې او هر كال آمدن زياتېږي او مسافرو ته نوې خذمات وركولې شي۔دې څانګې لپاره په راتلونكي مالي بجټ كښې د 42.9 اربه روپو بېلولو تجويز دے۔
انساني پرمختګ
په وژن 2025 كښې انساني پرمختګ مركزي اهميت لري٬حكومت به په دې كښې سرمايه كاري روانه ساتي٬دې لپاره د لوړو زده كړو كميسون په بجټ كښې د تېر كال د 21.5 اربه روپو په مقابل كښې 35.7 اربه روپۍ بېلې كړی شوي ۔د پرمختيائي پروګرام نه علاوه د اېچ اي سي د روانو اخراجاتو په مد كښې 60.2 اربه روپۍ بېلې كړی شوي ۔د روغتيا په څانګه كښې د وزارت بجټ د 25 اربه روپو نه 49 اربه روپو ته رسولې شوې۔د وزيراعظم د اعلان له مخې د 80 ارب روپو په لګښت روغتونونو لپاره يو نوې پروګرام پیل كولې شي۔په وړومبي كال كښې دې لپاره 8 اربه روپۍ بېلې كړی شوي ۔د وزيراعظم د روغتيا پروګرام دوهم پړاؤ لپاره 10 ارب روپۍ بېلې كړی شوي دي۔
د ګوادر پرمختګ
د ګوادر پرمختګ د پاكستان او چين په اقتصادي لاره كښې مركزي حېثيت لري٬د سيمې پرمختګ لپاره په جامع پروژه كار روان دے او په دې لړ كښې په راتلونكي مالي كال كښې 31 پروژې شاملې كړې شوې۔د مالي كال پھ مهال د سي پېك او اړوندو پروژو لپاره د 180 اربه روپو بېلولو تجويز لرو۔
خاص سيمې
د خاص سيمو پرمختګ لپاره 62 ارب روپۍ بېلې كړی شوي ٬د وزيراعظم په هدايت د آزاد كشمير او د ګلګت بلتستان پرمختيائي فنډ د تېر مالي كال د 25.75 اربه روپو په مقابل كښې پھ سږني مالي كال كښې د 43.64 اربه روپۍ وركولو له تجويز لرو كومه چې 69 فيصده تاريخي اضافه ده۔د دې نه علاوه د فاټا پرمختګ لپاره 26.9 اربه روپۍ بېلولې شي۔
امن او سلامتيا
په ستمبر 2013 كښې د وزيراعظم په هدايت حكومت د كراچۍ رڼاګانې بحالولو لپاره عمليات پېل كړي۔د دې مثبتې نتيجې ترلاسه شوي٬رڼاګانې بحال شوي او په كراچۍ كښې كلتوري او تجارتي چارې بيا پېل شوي دي٬كراچۍ يو ځل بيا د پاكستان تجارتي مركز جوړېږي او په هره څانګه كښې نوې سرمايه كاري كېږي۔
پاكستان د ترهه ګرۍ په ضد په نړيوال جنګ كښې د وړومبې صف رياست كردار ترسره كوي۔په جون 2014 كښې حكومت په شمالي وزيرستان او نورو قبائېلي سيمو كښې د ترهه ګرو په ضد د لويې كاروائۍ پريكړه وكړه او پاك پوځ ضرب عضب عمليات پېل كړل قوم فخر كوي چې بهادرو ځواكونو بزدل دښمن ته ماتې وركړه٬څوك ووژل شول څوك ونيول شول او څوك وتښتېدل٬دا بريا زمونږ د بهادرو ځواكونو د محنت نتيجه ده۔نن ټولې نړۍ ترهه ګرۍ سره مخ ده٬چا هم دومره بريا نه ده ترلاسه كړې لكه څومره چې پاك پوځ ترلاسه كړې۔
د وزيراعظم لخوا دا اعلان كوم چې د پاكستان پوځ د ټولو افسرانو او ځوانانو په تنخا كښې به لس فيصده ضرب عضب سپېشل الاؤنس وركولې شي۔دا الاؤنس به په تنخاګانو كښې د اضافې د اعلان نه علاوه وي۔
د ضرب عضب عملياتو غوندې لويې قامي اقدام لپاره زياتې مالي وسيلې پكار وي٬ ترهه ګرۍ په ضد دا يو قومي فريضه ده او دې لپاره وسيلې وركول په ټول قام لازم دي٬په دې لړ كښې حكومت د تېرو دريو كلونو څخه د 90 نه 100 اربه روپۍ كلن بل واسطه يا بلا واسطه خرڅ كوي۔
دغسې كشمير٬ګلګت بلتستان او فاټا لپاره د ګراس ډيوائزېبل پول څخه درې فيصده رقم بېلولو لپاره صوبو سره خبرې روانې دي۔په اېن اي سي كښې د خېبرپښتونخوا ګورنر د فاټا نمائندګي كولو سره دا غوښتنه كړې چې فاټا هم د پاكستان برخه ده او هغوي هم د په ډيوائزېبل پول حق لري۔
رعايتي اقدامات
محترم سپيكر
د حكومتي پالېسو له مخې د كمپنو جوړولو رجحان ډاډګيرنې لپاره مونږ د كال 2013م څخه د كارپورېټ څانګې د ټېكس شرح كومه چې 35 فيصده وه په دې كښې هر كال د يو فيصد كمے پیل كړے و او دا شرح به راتلونكي كال لپاره 30 فيصده وي۔
د محصولاتو اقدامات
اوس به زه د انكم ټېكس په قوانين كښې د محصولاتو پھ اړه د تجويز شوي اقداماتو ذكر وكړم
په ډيوډنډ كښې د ټېكس شرح زياتول
تجويز دے چې پھ ډيوډنډ دې د ټېكس يو ډول شرح د 12.5 فيصد نه 15 فيصده كړی شي او دغسې د ميوچول فنډ په ډيوډنډ د ټېكس اوسنۍ شرح د لس فيصد نه د 12.5 فيصده كولو تجويز دے خو په ځينې خاص قسمه ډيوډنډ به پھ كمه شرح حساب سره د ټېكس په وصولۍ كښې هېڅ بدلون نه كېږي۔
پھ منافع د ټېكس شرح معقول كول
په اوسني وخت كښې د منافعې څخه په ترلاسه شوي آمدن مرحله وار د شرح پھ حساب سره ټېكس لګېدلې كوم چې پھ 25 ملين روپۍ٬ 25 نه تر 50 ملينه روپو او د 50 ملينه نه په زيات آمدن 10 فيصده٬ 12.5 فيصده او 15 فيصده دے۔د دې آمدن اوسنې حدونه پھ ترتيب سره د 5 ملين نه تر 25 ملين زياتولو تجويز دے او دې اقدام سره به د ټېكس نفاذ زيات مرحله وار او د برابرۍ په بنياد باوري شي۔
جناب سپیکر!
د كركيكي څانګې او پولټري فارمنګ سېكټر لپاره آسانۍ: پولټري فارم سېكټر نه يوازې د هېواد مېنځنۍ تولنې ته ارزان چرګان وركوي بلكې دا د هېواد په صنعت كښې هم مهم كردار لوبوي ٬ دې څانګې له نورې آسانۍ وركولو لپاره دا تجويز دے چې چكن Grand Parent او Parent Stock په امپورټ كولو 5 فيصده رېګولېټري ډيوټي ختمولې شي او كسټمز ډيوتي د يوولس نه درې فيصده ته د راسوتو تحويز دے او دې سره سره د Hatching Eggs باندې لګولې شې كستم ډيوټي د يوولس نه تر درې فيصده كولو وړاندېز لرو جې ورسره به كاروباري لګښت كم او دا څانګه به نور پرمختګ او وده وكړي۔
د شتر مرغ فارمنګ: هېواد كښې د شترمرغ فارمنګ كاروبار پېل شوے ۔ د دې په سوب به نه يوازې خوراك كښې پروټين زيات شي بلكې هېواد كښې به د غوښې برآمد او د شتر مرغ فارمنګ ډاډګيرنې له د شتر مرغ په درآمد كولو لګولې شوې كستم ډيوټي د ختمولو تجويز لرو ۔
د صحت سېكټر لپاره آسانۍ: هېلت سېكټر ته تل حكومت پام لرنه كړې او رنځوارنو ته معياري او ارزان علاج وركولو لپاره يو شمېر اقدامات د وړاندې شوي او دې نورو كلونو غوندې سږ كال هم دې څانګه له اقدامات تجويز كړې شوي
a) فارما، بائیو ټېکنالوجي او لائف سائنسز د استعمال ودې وركولو لپاره
Pre-fabricated Clean Rooms په درآمد كسټم ډيوټي د شلو نه درې فيصده كولو تجويز دے۔
b) ) Fabric Non-Woven فارما سیوټیکل سېکټر كښې
Surgical Gown, Bandge او د زخمونو (پرخرونو) ملهم پټۍ لپاره كارولې كېږي ٬ دا مهال په دې كپړا 16 فيصده شرح سره كستم ډيوټي لګولې شوې خو خو اوس تجوېز لرو چې فارما سیوټيکل سېکټر ودې له او د رنځورانو د درملنې لګښت كمولو له په دې كپړا لګولې شوې كسټم د 16 نه 5 فيصده ته د راسوتو وړاندېز كوو
جناب سپیکر!۔
پان او چھالیه: بجټ 17-2016 كښې پان او چھالیه د كارولو كخ نيوي له په هغې د لګيدلې ډیوټی شرح زياته كړې وه۔ سږ كال هم په چھالیه ریګولیټری ډیوټی شرح 10 فیصده څخه د 25 فیصده رسولو تجويز لرو دغسې د پان په يو كلو امپورټ 200 روپۍ ریګولیټری ډیوټی لګولو تجویز دے۔
۔ د انډسټریل سیکټر لپاره اسانۍ:
د معیشت په نمو كښې انډسټریل سیکټر ښه کردار ترسره كوي او د وګړو پیداواری صلاحیت او د ملازمت ذريهې هم دې سیکټر سره تړون لري۔ معیشت كښې د دې سیکټر د مهم کردار په وجه حکومت د دې سیکټر ودې له هڅې كوي٬ تير كال هم دې سیکټر له اسانيو وركولو له ځينې اقدامات تجویز شوي وو۔
Aluminium Waste Scrap آټو پارټس، پكو او د لوخو جوړولو صنعت پشمول ځينې نورو صنعتونو كښې د بنیادی خام مال په حیثیت استعمالېږي۔ په دې خام مال دا مهال 3 فیصده کسټم ډیوټی او 10 فیصد ریګولیټری ډیوټی لګيدلې ۔ دې صنعت ته اسانۍ وركولو له ریګولیټری ډیوټی 10 فیصده څخه 5 فیصده ته د راوستو تجویز دے۔
Metallic Yarn روایتی پهناؤ كښې كارولې كېږي۔ نن سبا دې څانګې له په خام مال د زیات ټیرف ریټ او د دې په حتمی مصنوعات د کم ریټ په وجه ستونزو سره مخ يو۔ تجویز دے چې دې څانګې له اسانۍ وركولو له په حتمی مصنوعاتو 5 فیصده ریګولیټری ډیوټی لاګو کړې شي او د دې څانګې په مهم خام مال کسټم ډیوټی 20 فیصده څخه 11 فیصده كړې شي۔
حکومت د مينځنۍ او لاندې طبقې سره تعلق لرونكو كسانو د ژوند معیار ښه كولو له ځينې اقدامات كوي۔ د كوچنيانو روغتيا لپاره Baby Diapers زيات اهمیت لري۔ هېواد كښې د Baby Diapers طلب تر او د سرمایه کارو پرژې تر نظره ساتلو سره دې صنعت له په ځائي كچه جوړيدونكي خام مال کسټم ډیوټی 16 فیصده څخه 11 فیصده ته راوستلې شي دغسې Baby Diapers جوړونكو لپاره دا كچه د 20 فیصده څخه 16 فیصده ته راوستلې شې۔
e) ټیلی کمیونیکیشن سیکټر د هېواد اقتصادی پرمختګ لپاره د مهمې ستن حیثیت لري او دې څانګې له زيات مراعات وركولو لپاره 11 فیصده او 16 فیصده څخه لاګو کسټم ډیوټی به ختمولې شي او د دې په ځائې به په ټیلی کام Equipment 9 فیصده برابر ریټ په حساب ریګولیټری ډیوټی لګول تجویز كوو۔
۔ د لرګو كاروبار: د لرګو مكاروبارته ته استحکام وركولو لپاره په Veneer Sheets لګيدلې 16 فیصده کسټم ډیوټی 11 فیصده ته د راوستلو تجویزلرو۔
د آټو سیکټر تجاویز:
جناب سپیکر!
۔ په دې لړ كښې د مجوزه اقداماتو تفصیلات دا دي
دا مهال کسټم ډیوټی او ټیکسونو په لړ كښې لاګو رعایتی نرخ كوم چې د ادائیګی وړ ډیوټیو او ټیکسونو 50 فیصده دے، تر 1800 سی سی Hybrid الیکټرك ګاړیو (ایچ ای وی) امپورټ به جاری وي او 1801 نه تر 2500cc په ګاړو به ټول ټیکسز او په ډیوټیز 25 فیصده رعایتی شرح په ځائې ساتلې شي۔
آټو ډیلپمنټ پالیسی 17-2016 كښې د ایندھن بچت او ماحولیاتی آلودګی مخنيوي لپاره په بشپړه توګه په الیکټرك ګاړیو مراعات وركولې شي۔ په دغه ګاړو په لګيدلې ډیوټی اسانيو وركولو له به پھ درېو مياشتو كښې يو پیکج اعلانولې شي۔
c) دا مهال د Trailers ځائي اسمبلی او تیارولو لپاره موجود 10 مهم اجزاء 5 فیصده رعایتی کسټم ډیوټی شرح سره درآمد کولې شي۔ د ای ډی بی سفارش راتلونكو CPEC پروژو حاجت تر نظره ساتلو سره فهرست كښې نور 11 اجزاء د شاملولو تجویز دے۔
په ریګولیټری او اضافی ډیوټیو نظرثانی
جناب سپیکر!
۔ د ریګولیټری ډیوټیو نفاذ د ځائي صنعتونو لپاره په نړيواله منډۍ كښې د څيزونو بيعه زياتيدو سره د رامخې ته شوي ردوبدل منفی اثرات مخنيوي له شوې وو۔ بهرني حوادث څخه خپل ځائي صنعتونه ساتلو له دغه اقدامات كولو سره پاکستان يواځنې هېواد نه دے ٬ حکومت وخت پھ وخت په دغه اقدامات نظرثانی کوي۔ سږ كال هم اسټیټ بانك په سفارش Regulatory Duties كښې مناسبه زياتوو ۔۔
تير كال د پیمرا په سفارش هېواد كښې Digital ټیکنالوجی ودې لپاره Set Top Boxes، ټی وی براډ کاسټ Reception Apparatus, Transmitters له 11 فیصده رعایتی شرح په حساب درآمد کولو اجازه وركړې شوې وه۔ دا سهولت به تر 30 جون 2017ء وي ۔ اوس تجویز دے چې په دې رعایتی شرح سهولت كښې تر 30 جون 2018ء پراختيا وكړې شي۔ 5 فیصده شرح سیلز ټیکس رعایتی بيعې كښې هم تر 30جون 2018ء د پراختيا كولو تجويز دے۔
دريمه برخه
Relief Measures
۔ د پاکستان اولس له اسانيو وركولو ته پام لرنه كوو، په دې لړ كښې دا اقدامات اعلان کړې كېږي:
د شهيدانو كورنيو لپاره د ښېګړې سکیم
۔ پاکستانے قام د ترهه ګرۍ په ضد جنګ كښې بوښت دے۔ زمونږ وسله وال ځواكونه په دې قامی هلو ځلو كښې كښې ښه کردار ترسره كوي او په دې جنګ كښې زمونږ ځوانان شهیدان شوي۔ قام د شهيدانو او د هغوي د كورنيو قربانیو ته د قدر په سترګه ګوري۔ دغې لپاره د حکومت د قامی بچت څانګې د لارې يو نوې سکیم معارفي كوي۔ د دې سکیم ترمخه پوځ ، پولیس او نور امنيتي ادارو شهيدانو كورنيو له به اضافی ګټه وركولې شي۔
د معذوره كسانو لپاره سکیم
۔ د معذوره كسان د برابرې به بنیاد د پاکستان وګړي دي او د خپلو ستونزو په بنیاد د ترجیحی سلوك مستحق دي۔ تير وخت كښې داسې وګړو لپاره سرکاری نوكرو كښې 2 فیصده کوټه بيله كړې شوې وه۔ د نوي کمپنی ایکټ ترمخه دا شرط به په Listed کمپنیو هم لاګو کولې شي۔ دې نه ځانله حکومت د ټولنې دې مستحقې طبقې له مالی امکانات زياتوالې له لوظي دے۔ په دې لړ كښې دا تجویز کړې شوي چې د پنشنرز او د كونډو بهبود له سیونګ سرټیفیکټ كښې د سرمایه کاری د لارې ښه ګټه وركړې شي۔
د پاکستان بیت المال
۔ مالی كال 18-2017ء لپاره پاکستان بیت المال بجټ د 4 اربه څخه 6 اربه روپۍ ته رسولې شوې كوم چې 50 فیصده زيات دے۔ دا بجټ به د مستحقو كسانو په مالی مرسته ، د ماشومانو د کفالت په پروګرام، پاکستان سویټ هومز ترمخه د یتیمانو مرسته او د غریبانانو ماشومانو درملنې لپاره د تھیلیسیمیا مرکزونو لپاره استعمالېږي۔
۔ كونډو له قرض وركول: د پاکستان مسلم لیګ (ن) حکومت 1999ء كښې د پيل كړې شوي سکیم بيا معارفي كولو پريكړه كړي۔ د دې سکیم ترمخه د كونډو په ذمه HBFC پاتې واجبات حکومت ادا کوي۔ دا ځل د دې سکیم ترمخه د قرض وركولو حد درې نيم لکھ څخه 5 لکھ ته رسولې شوې۔ د دې سکیم اطلاق به په هغه كونډو وي كومو چې بيا واده نه وي كړې۔
۔ پنشنرز، كونډو او مشرانو لپاره سهولیات: حكومت ګڼ شمير كونډو ، مشرانو او پنشنرز له خذمت وركوي۔ د سختې او كړكيچن تګلارې په سوب هغه وګړو لپاره ستونزې رامخې ته كېږي۔ د قامی بچت مرکز اوس Banking Clearing House غړے جوړ شوے چې ترمخه ئې اوس د ادائیګیو Clearance كښې په موجوده وخت 6 ورځو كښې يوه ورځ پاتې شوي۔ خپلو صارفینو له نوري اسانيو لپاره د قامی بچت مرکز خپل برانچونه آن لائن رابطه كښې راوستو سره هر وخت هیلپ لائن ، ATMs لپاره کارډز جارې كولو او موبائل او انټر نیټ بینکنګ پيل كوي۔
۔ سمندر پورې غاړه پاکستانیانو له اسانۍ: سمندر پورې غاړه پاکستانیان د هېواد قیمتی اثاثه ده او پاكستان په ټوله نړۍ كښې په بهر هېوادونو كښې د مېشته وګړو شميرې په اعتبار سره په 6م لمبر دے۔ د سرمایه کارۍ موخو وركولو په غرض حکومت هغوي له د هېواد په انفراسټرکچر كښې د سرمایه کارۍ بلنه وركوي۔دې مقصد لپاره سمندر پورې غاړه پاکستانیانو له يو ارب ډالر Non-convertible بانډ جاری کولې شي۔ دا اقدام به د پاکستان ډویلپمنټ فنډ د لارې عمل كښې راوستلې شي۔
۔ Sales Tax Refunds: سیلز ټیکس داسې ټول زیر التواء ریفنډز د كومو چې RPOs، تر 30 اپریل 2017ء منظور شوي هغه به په دوه پړاؤونو كښې ادا کولې شي۔ تر 10 لکھ روپو RPOs، تر 15 جولائی او پاتې ټول RPOs، به تر 14 اګست ادا کولې شي۔
سرکاری ملازمانو او پنشنرز لپاره د ریلیف اقدامات
۔ د راروان مالي كال په بجټ كښې د سرکاری ملازمانو تنخاګانو كښې د 2010ء٬ د 50 فیصده الاؤس په بنیادی تنخا كښې د ضم كولو او پھ هغې د 10 فیصد ایډھاك ریلیف الاؤنس اعلان شوې٬ دغسې د ریټائرډ ملازمانو پنشن كښې د 10 فیصده زياتوالې تجویز دے۔ ده ووئيل بجټ 17-2016 كښې درې ایډهاك ریلیف الاؤنس په تنخا كښې شامل كړې شوي وو خو د 2009ء او 2010ء د پاك پوځ او سول ملازمانو د 2010ء ایدھاك ریلیف الاؤنس نه ؤ ضم كړې شوې ځكه چې دا لوئ الاؤنس وو ، په دې لړ كښې تسلسل سره سفارشات ترلاسه كيدل۔ د خزانې وزير ووئيل نن دا اعلان کولو سره خوشحالي محسوسوم چې حکومت دا پريكړه كړې چې دغه الاؤنسز به هم تنخا كښې ضم کولې شي او د ضم کولو نه پس به په دغه بنیادی تنخا 10 فیصده ایډهاك ریلیف الاؤنس 2017ء وركولې شي۔د حکومت د پاك پوځ ټولو افسرانو او ځوانانو ته په تنخا كښې د 10 فیصده ضرب عضب اسپیشل الاؤنس وركولو اعلان كړے دے۔ د بهادرو ځوانانو د قربانیو په اعتراف كښې وزیراعظم د اړخه دا اعلان دے چې د پاك پوځ ټولو افسرانو او ځوانانو ته به په تنخا كښې 10 فیصده ضرب عضب اسپیشل الاؤنس وركولې شي۔ دا الاؤنس تنخاګانو كښې د زياتوالې اعلان نه علاوه دے۔
پنشن كښې هم 10 فیصده زياتوالې كېږي۔
BPS-05 ملازمان به د 5 فیصد هاؤس رینټ الاؤنس کټوتی څخه مستثنیٰ وي۔
ډیلی الاؤنس ریټ به زياتولې شي۔
اردلی الاؤنس به د 12,000/- څخه 14,000 روپۍ ته رسولې شي۔
د مړي وړلو او ښخولو موجوده شرح 1,600 روپو څخه 4,800 او 5,000 روپو څخه 15,000 روپو ته رسولې شي۔
د پاکستان بحریه بيل الاؤنسز به هم زياتولې شي چې پكښې Batman Allowance او Pay Hardlying وغیره شامل دي۔
ډیزائن الاؤنس به 50 فیصده زياتولې شي۔
پاکستان پوسټ بيل الاؤنسز به هم زياتولې شي۔
11)Frontier Constablary ځوانان د پاکستان طول او عرض كښې خپل خذمات ترسره كوي۔ د هغوي تنخاه ښه كولو لپاره دا پريكړه شوې وه چې هغوي له به د ممياشتې په ريټ 8000 روپو يو Fixed Allowance وركولې شي۔ دا Allowance به په 3 برابرو برخو وركولې شي۔
په دې ټولو اقداماتو د 125 اربه روپو زياته خرڅ اندازه ده۔
لږ نه لږ اجرت به 14,000 روپو څخه 15,000 روپۍ ته رسولې شي۔
څلورمه برخه
Vision 2023
جناب سپیکر!
۔ د لوے څښتن په كرم ، د قام په دعاګانو او د وزیراعظم نوازشریف Vision او د هغه د ډلې د خوارۍ په نتيجه كښې پاکستان يو ځل بيا د پرمختګ پلو روان شوې۔ اوس خپل معیشت لا قوي كولو ته اړتيا ده دغسې چې مونږ خپل معیشت د Higher, Inclusive and Sustainable Growth پلو روان كړې شو۔
121۔ بايد پاکستان اوس Second Generation Reforms ته پام لرنه وكړي چې پكښې Ease of Doing Business, Deepening of Financial Market ښه كول ، د مالکانه حقوق تحفظ، Improving Regulatiory Apparatus، د قانون سرلوړي ، د نظام عدل ښه والې او يو داسې اداره جاتی اساس وركولو ته اړتيا ده كوم چې په كوټلې بنیادونو معاشی پرمختګ باوري كولو او معیشت د بهرني لاندي باندي څخه محفوظ وساتي۔
۔ زمونږ په 70 كلن تاریخ كښې High Growth Rate د ځينو پړاؤونو څخه تير شوې۔ د بده مرغه کمزور ګورننس او معاشی بدانتظامۍ په وجه دغه ګټې ضائع کړې شوي۔ نن په معزز ایوان كښې ټولو سیاسی ګوندونو او ټول قام له په قامی معاشی وژن د يو موټې كيدو بلنه وركوم۔
۔ زما په نظر كښې د دې قامی اقتصادی پروګرام مهم خدوخال دا ډول پكار دي۔
(1) اقتصادی پرمختګ
پرله پس 7 فیصده څخه زيات شرح سره اقتصادی پرمختګ ته اړتيا ده۔ راروانو 5 كلونو كښې اقتصادی پرمختګ مخ په وړاندې بوتللو له سرمایه کاری، Competition چاپيرچل او Innovation له اهمیت وركولو پكار دي او بايد نجی څانګه په پرمختګ كښې بنیادی کردار ترسره كړي۔ سرکاری څانګې له Growth كښې مرسته او محرك کردار ترسره كولو لپاره سرکاری ادارو كښې اصلاحات کولو ته اړتيا ده دغسې چې د خذمت ښه معیار او قواعد او ضوابط ښه ډول نفاذ باوري كړې شي۔ ګورننس، شفافیت، احتساب او ښه کاروباري چاپيرچل زمونږ د پالیسیو ته بنیادی حیثیت ترلاسه كيدل پكار دي۔
كوټلې اقتصادی چاپيرچل
Macro Economic Stability باوري كولو له Fiscal Consolidation پكار دے۔ نجی څانګې اسانيو له د ټیکس کچه معقول جوړولو سره سره د محصولات وصولی د كار دائره زياتوالې او FBR كښې دې نور اصلاحات وكړې شي۔ يو نوي NFC ایوارډ اعلانول پكار دي چې پكښې وفاقی او په صوبائی كچه ذمه وارو او وسائل كښې توازن پیدا کړې شي دغسې چې په صوبائی كچه د ښه تګلارې خذمات باوري كړې شي۔
توان
د زيات شوي اقتصادی پرمختګ ترمخه پاکستان كښې د توان طلب لا زياتېدو امكان دے ۔ د برېښنا 15,000 میګاواټه پیداواري پروژې بشپړيدونكي دي كومې به چې 2018ء نه پس بشپړې شي۔ دې نه ځانله د نور 10,000 میګاواټ برېښنا او د ورځې د 2 نه تر 3 اربه کیوبك ګاز پیدا کولو پروګرام ته اړتيا ده۔ د دې اهدافو ترلاسه كولو لپاره Regional Connectivity پروژو بشپړيدو له عزم كول پكار دي۔
(5) د خوراك تحفظ (Food Security)
د ټولو صارفینو لپاره ضروری څيزونه په ارزانه بيعه وركولو لپاره بنیادی فصلونو پیداوار كښې زياتوالې سره سره د زرعی درآمدی څيزونو متبادل په ځائي توګه پیدا کولو ته پام لرنه پكار ده۔
(6) د اوبو وركول
د كورنو استعمال او زراعت لپاره د اوبو وركول مهم دي۔ هر كال زمونږ دريابونو كښې زيات مقدار كښې كښې اوبه بهېږي خو د بندونو نه جوړولو په سبب زياتې اوبه ضائع كېږي كومې چې ذخیره کول پكار دي۔ راروانو 5 كلونو كښې د دیامر بھاشا بند بشپړولو ته پام لرنه پكار ده۔ دې سره سره د اوبو ضائع كولو مخنيوي هم پكار دے۔
Public Sector Enterprises كښې اصلاحات
د راروانو 5 كلونو په مهال PSEs کښې Corporatisation او Efficiency ښه كولو ته پام لرنې كولو ته اړتيا ده۔
برآمدات كښې مسابقت
لكه څنګه چې وړاندې ذکر کړې شوي چې نړيوال تجارت كښې مندی او د تحمونو بيعه كښې د کمې په سوب زمونږ په برآمدات منفی اثرات مرتب شوي۔ سباؤن كښې مونږ د برآمدات Competitiveness زياتولو او د دې په نتيجه كښې بائد Export to GDP Ratio 12 فیصد ته راوستو ته پام لرنه وكړو۔
Regional Connectivity
CPEC كښې د انفراسټرکچر پروژې زر تر زره بشپر كړې شي دغسې چې د سيمه ايزو رابطو ميوو څخه ګټه پورته كړې شي۔
سيمه ايز عدم مساوات
بايد کم پرمختلليو سيمو له د پام لرنې د لارې ټول سماجی او معاشی شميرو كښې د عدم مساوات خاتمه باوري كړې شي۔
۔ نه يواځې زمونږ نظریه بلکه زمونږ نصب العین دا پكار دے چې د راروانې پارلمان مودې تر بشپړيدو
۔ ټول ماشومان سکول كښې وي۔
۔ د مور بچي د مرګ شرح نيم په نيمه کمه وي۔
۔ټولو ماشومانو ته د ګڼو ناروغو څخه بچ كيدو ټیکې ولګولې شي۔
iv۔ ټولو كسانو ته څښلو پاكي اوبه وركړې شي۔
v۔ د بیت الخلاء استعمال عام کړې شي۔
vi۔ ټول ځوانان هنر لرونكي شي ۔
vii۔ ميرمنې خپلواكه كړې شي۔ افرادی قوت كښې د ميرمنو تناسب تر 30 فیصده زيات كړې شي۔
viii۔ هر كور ته برېښنا ورسي۔
ix۔ سړي سر آمدن يو په دوه كړې شي۔
x۔ زمونږ د آبادۍ لويه برخه Financially and Digitally Integrated وي۔
اختتامی کلمات: (Concluding Remarks)
جناب سپیکر!
۔ الله سبحانه تعالیٰ په کرم د هېواد معاشی صورتحال ښه كولو كښې بريالي شوي يو۔ څلور كاله وړاندې په مقابله كښې د نن پاکستان زیات سوكاله دے او ټول وګړي د نوي نسل لپاره د ښه سباؤن هيله لري۔ حاجت د دې خبرې دے چې د اولسي ښېګړې شريك مقصد لپاره ټول وسائل كارولو سره په ګډه كار وكړې شي۔ مونږ له به خپلې هڅې تندول وي دغسې چې مونږ د 2030 څخه وړاندې د نړۍ په 20 لويو معیشتونو كښې شامل شو۔ دا په هغه صورت كښې ممكنه ده كله چې ټول پاکستانے قام په متفقه توګه په Economic Agenda يو موټې شي۔
۔ لوے څښتن په سوره آل عمر ان كښې فرمائيلي دي:
واعتصموابحبل الله جمیعا و لاتفرقوا
او د لوے څښتن رسۍ په مضبوطیا سره ونيسۍ او خپلو كښې تفرقې مه پېدا كوئ۔ د قرآن د دې خبرې آیت په رڼا كښې د دې ایوان په توسط ټول قام ته غږ كوم چې د دې معاشی وژن ترلاسه كولو لپاره يو موټې شي ۔
۔ زمونږ ایمان دے چې د رسول الله ؐ اسوه حسنه زمونږ لپاره ښه نمونه ده۔ د نړۍ مسلمانان او غیر مسلم دا مني چې رسول الله ؐ د ژوند مبارک په مهال د مدينې ریاست د انسانی تاریخ يو ښه ریاست وو۔ جناب سپیکر! هغه ماډل نن دومره Relevant دے چې پخوا كله نه نه ؤه۔
جناب سپیکر!
۔ كه مونږ په دې ماډل عمل وكړو نو زمونږ ایمان دے چې مونږ به د قائداعظم او علامه اقبال د خواب تعبیر ممکنولو سره دا څرګنده كړو او پاکستان به ډير زر يو خپلواكه ، سوكاله ، وقار لرونكې او پرمختللې هېواد جوړ شي۔
کی محمدؐ سے وفا تو نے تو هم تیرے هیں
یه جهاں چیز هے کیا لوح و قلم تیرے هیں
پاکستان پائنده باد(م ع/ص ف/وا/ض ض/ګ ل/وس/2253)
